Systemy plików (wikipedia) – to metody przechowywania plików, zarządzania plikami, informacjami o tych plikach, tak by dostęp do plików i danych w nich zgromadzonych był łatwy dla użytkownika systemu.
Systemy plików stosuje się dla różnych nośników danych, takich jak dyski, dyskietki, a także w strumieniach danych, sieciach komputerowych, pamięciach. We współczesnych systemach operacyjnych bezpośrednie operowanie na danych w plikach zarezerwowane jest tylko dla systemu operacyjnego, aplikacje mają dostęp tylko do operacji na plikach i mają zabroniony bezpośredni dostęp do nośnika danych.
Z formalnego punktu widzenia system plików to reguły umieszczania na nośniku abstrakcyjnych danych oraz informacji umożliwiających przechowywanie tych danych, łatwy i szybki dostęp do informacji o danych oraz do tych danych, manipulowania nimi, a także sposobach usuwania ich.
- Dyskowy system plików – „normalny” system plików pozwalający na zarządzanie danymi na stacjonarnych nośnikach danych, takich jak twarde dyski. Każdy system operacyjny posiada swój własny system plików (np. Linux – ext2 : Windows NT, XP, Vista 7, 10, 11, – NTFS : Windows 95,Windows 98,Windows ME – FAT, FAT32 itd.) System plików NTFS
- Systemy dziennikujące (lub księgujące, ang. journaling) – systemy z mechanizmem księgującym, zwiększającym bezpieczeństwo danych i umożliwiającym szybkie przywrócenie sprawności systemu po awarii. Mechanizmy takie posiadają nowsze systemy plików (np. NTFS, HFS+ lub ext3).
- Sieciowy system plików – w zasadzie jest to protokół umożliwiający przesyłanie poleceń do serwera przez sieć oraz wykonywanie operacji na odległość. Informacje są z powrotem przekazywane z serwera do klienta. Dzięki takiemu rozwiązaniu użytkownik nie widzi żadnej różnicy między pracą na sieciowym systemie plików a pracą na lokalnym systemie plików. Najbardziej znane to NFS, Coda, AFS (System plików Andrewsa), SMB oraz NCP (Novella).
- Specjalne systemy plików (Wirtualne systemy plików) – nie umożliwiają zarządzania danymi, np. system /proc (w Linuksie) dostarcza interfejs, który umożliwia dostęp do niektórych struktur jądra.
- Systemy oparte na bazie danych – systemy plików, w których pliki są identyfikowane na podstawie swojej charakterystyki (np. autora, typu czy tematu, którego dotyczą) – jak w bazach danych.
Poniższa lista jest podzielona ze względu na oryginalny system, dla którego były zaprojektowane. W chwili obecnej wiele systemów plików można obsługiwać w więcej niż jednym systemie operacyjnym (np. FAT, ISO 9660, NTFS, ext2, ZFS, SMB, NFS, JFS, XFS, UFS,…)
Najczęściej występujące systemy plików
Systemy plików Unix/Linux
- SYSV (system plików z Unix-V, firmy AT&T)
- Berkeley Fast File System (FFS) Poprzednik UFS
- UFS (uniksowy system plików pod Solarisa i BSD)
- minix (system prof. Andrew S. Tanenbauma)
- ext (pochodna miniksa)
- ext2 (second extended file system, ulepszony ext)
- ext3 (bazujący na ext2, z księgowaniem oraz szybszymi operacjami na katalogach)
- ext4 (bazujący na ext3, z lepszą alokacją miejsca na dysku, zwiększonymi limitami, czy możliwością defragmentacji online)
- btrfs (nowoczesny system plików z księgowanie, migawkami, klonowaniem, zarządzaniem wolumenami wzorowany na ZFS)
- ReiserFS (Linuksowy system plików z księgowaniem z firmy Namesys)
- Reiser4 (system plików trzymający wszystkie dane w zmodyfikowanych B-drzewach)
- JFS (system plików IBM-a)
- XFS (system plików SGI)
- ADFS (Acorn StrongARM)
- Xia (pochodna miniksa)
- cramfs
- filecore FS (pod BSD)
- GNOME Storage (linuksowy system oparty na bazie danych)
- LogFS, UBIFS, NILFS – systemy plików dla pamięci flash
Sieciowe systemy plików (protokoły)
- NFS (sieciowy system plików firmy Sun)
- AndrewFS (AFS) (sieciowy system plików pod Uniksa)
- xFS (sieciowy system plików)
- SMB (LAN Manager, smbfs, cifs – sieciowy system plików pod Windowsa)
- NCP (sieciowy system plików Novella)
- WebDAV (oparty na HTTP)
Sun Solaris
- UFS – Unix File System – podstawowy system plików Solarisa
- ZFS system plików opracowany przez firmę Sun dla systemu Solaris (dostępny również w systemie FreeBSD)
- VxFS komercyjny system plików opracowany przez firmę Veritas Software – obecnie Symantec, dostępny również pod Linux
DOS
Windows
- FAT32
- exFAT (Extended File Allocation Table)
- NTFS (system plików z księgowaniem pod Windows NT i nowsze)
- WinFS (system plików oparty na bazie danych i systemie plików NTFS)
- ReFS
Amiga
- OFS (Amiga Old File System)
- Amiga Fast File System (FFS)
- Professional File System (PFS)
- Smart File System (SFS)
Apple/Macintosh
- Apple DOS
- Apple SOS
- Apple ProDOS
- MFS (Macintosh File System)
- HFS (Hierarchical File System)
- HFS+
- HFSX
OS/2
- HPFS (High Performance File System) (dostępny również w systemach Windows NT do wersji 3.51)
- JFS (Journaled File System)